Behandelingen
Er zijn meerdere onderzoeken geweest naar behandelingen voor Taak-Specifiek Dystonieen (TSD’s) bij Sporters. Tot op heden is er nog geen goede medische behandeling gevonden die als definitieve oplossing kan worden ingezet.
Hieronder staan de huidige behandelopties voor TSD bij sporters beschreven.
Veranderen techniek
Sporters met een TSD kunnen gebaat zijn bij het veranderen van hun techniek. Zo kun je bij golf switchen naar een lange putter, trainen om een andere grip te gebruiken, of kijken naar de hole in plaats van de bal.
Botuline Injecties
Bij een TSD is een behandeling met botuline-injectie de eerste keus. Botuline blokkeert de signaaloverdracht van zenuwcellen naar de spier. De botulisme-toxine wordt geïnjecteerd in de spieren die zich onwillekeurig samentrekken. Veel onderzoeken hebben positieve uitkomsten van botuline-toxine bij TSD aangetoond, maar het is moeilijk om symptomen te verminderen zonder gelijktijdige spieren te verzwakken, terwijl je die juist nodig hebt bij het sporten. Daarnaast heeft het maar een tijdelijk effect en zou je iedere 3 maanden een nieuwe injectie moeten krijgen.
Medicatie
Indien een behandeling met botuline-toxine injecties niet gewenst is of onvoldoende helpt, kan worden gestart met orale medicatie. Er bestaan meerdere soorten medicijnen die symptomen van een TSD kunnen verminderen. Deze medicijnen blokkeren op verschillende manieren de signaaloverdracht van zenuwcellen naar de spier.
Voorbeelden van medicijnen:
- Benzodiazepinen (zoals clonazepam of diazepam)
- Anticholinergica (zoals trihexyfenidyl)
- Bètablokkers (zoals propranolol)
- Baclofen
- Levodopa (zoals sinemet of madopar)
Studies naar bovenstaande orale medicatie laten echter verschil in effect zien, waarbij het gebruik vaak ook nog wordt beperkt door eventuele bijwerkingen.
Hersenoperatie
Bij dystonie-patiënten die onvoldoende reageren op medicatie of botox injecties, kan een hersenoperatie worden overwogen, maar dat geldt (nog) niet voor een sporter met een TSD. In de literatuur zijn er wel enkele operaties beschreven, maar dit is geen serieuze behandeloptie op dit moment.
Deep brain stimulation (DBS)
Tijdens deze operatie worden diep in de hersenen twee elektrodes ingebracht om de globus pallidus te stimuleren. Dit is een hersenkern die belangrijk is om bewegingen te produceren [1].
Thalamotomie
Tijdens deze operatie wordt een klein deel van de thalamus (betrokken bij bewegen) vernietigd met behulp van radiofrequente ablatie (warmte geproduceerd door radiogolven) [2].
Psychotherapie
Hypnose
Hypnose kan worden ingezet als relaxatietechniek, met als doel de aangedane lichaamsdelen te ontspannen. Verschillende studies tonen positieve effecten van deze relaxatietechniek, waarbij sporters aangeven minder tot geen last meer te hebben van de TSD en het plezier in de sport hebben teruggevonden [3].
EMDR
EMDR staat voor Eye Movement Desensitization and Reprocessing en wordt voornamelijk gebruikt als therapie bij mensen met traumagerelateerde angstklachten. EMDR wordt inmiddels ook veel ingezet bij vormen van faalangst, zoals examenvrees. Dit kun je vergelijken met de prestatiedruk bij topsporters.
EMDR helpt met het verwerkingsproces van angst of stress-gerelateerde gebeurtenissen. De EMDR-therapeut vraagt je deze ervaring voor de geest te halen. Tegelijkertijd krijg je afleidende prikkels, bijvoorbeeld een bewegende lichtbron, geluiden via een koptelefoon of trillingen die afwisselend links en rechts worden aangeboden. De combinatie van het denken aan de angstige of stressvolle gebeurtenis en de afleidende prikkels zorgt voor een stimulatie van het natuurlijke verwerkingssysteem. Het volgen van de prikkels kost namelijk geheugencapaciteit, waardoor de hersenen minder ruimte over hebben voor de nare gedachten bij de angst of stress-gerelateerde ervaring [4].