Berry van Peer. Beeld ANP

Over darteritis wordt vaak lacherig gedaan, maar voor darter Berry van Peer luidde de serieuze aandoening de zwaarste periode van zijn leven in. Donderdag begint de Brabander aan zijn eerste WK. 

Thomas Sijtsma

20 december 2023, 22:00

Zelf herkende Berry van Peer het gevoel meteen. De blokkade, de onmacht, alsof de signalen uit de hersenen zijn arm niet bereikten. Hij wilde wel, maar hij kon het niet. Zes jaar geleden tijdens de Grand Slam of Darts, een van de vijf grote toernooien van dartsbond PDC, kreeg hij ten overstaan van een volle zaal de pijl maar niet uit zijn hand.

Van Peer deed een stap terug, ademde nogmaals diep in en deed opnieuw een poging. Tevergeefs. Zijn rechterhand bewoog ritmisch heen-en-weer, zoals al die miljoenen keren daarvoor, maar de pijl leek vastgelijmd. Het publiek joelde hem uit en Gary Anderson vroeg zich af wat er in godsnaam mis was met zijn tegenstander, die dat toernooi voor het eerst live op televisie gooide.

De conclusie heeft Van Peer, die na de kansloze nederlaag de tranen van zijn wangen veegde, dan al getrokken. Hij lijdt al enige tijd aan darteritus. Dat klinkt grappig, maar hij kan er niet om lachen. Sommige darters gaan er aan onderdoor en beëindigen hun carrière.

De controle is weg

Darteritis – de term staat in het Britse woordenboek – is een kwaal die lijkt op kortsluiting of een motorische hapering. De een krijgt net als Van Peer de pijl niet meer uit zijn handen, de ander gooit ongecontroleerd in muren en plafonds. Veel darters krijgen er mee te maken, zelfs de voormalige wereldkampioenen Eric Bristow en Phil Taylor ontkwamen er niet aan.

“Nooit eerder voelde ik mij zo machteloos. Iets waar ik altijd plezier in had, vond ik afschuwelijk”, zegt Van Peer (27), die na het incident door de zwaarste periode uit zijn leven ging, daarna langzaam opkrabbelde en die zich dit jaar voor het eerst plaatste voor het WK. Donderdag speelt hij in de eerste ronde tegen Luke Woodhouse, een eventuele finale is op 3 januari.

“Anderhalf jaar lang zat ik er doorheen. Elke dag probeerde ik opnieuw te gooien, maar na vijf minuten trainen, gaf ik het op. Ook thuis. Het was heel demotiverend. Ik deed er alles aan, maar kwam niet van de darteritis af.”

Vaker bij precisiesporten

Darts is niet de enige precisiesport waar deze aandoening voorkomt. Bij golf heet het yips, bij biljarten keuitis en in het boogschieten bestaat rozenvrees. Naar de exacte oorzaak is het gissen. Zelfs in de wetenschap blijft het gissen.

Berry van Peer in januari na zijn overwinning in de Dutch Open. Beeld Nederlandse Darts Bond/Stefan Roelfsema

Voorlopig dan, want neuroloog Erik van Wensen, zelf als golfer slachtoffer van yips, doet onderzoek naar dit soort bewegingsstoornissen bij sporters. “Deze aandoeningen ontstaan op het snijvlak van neurologie, psychologie en psychiatrie”, zegt hij. “Bij toenemende spanning kunnen mensen bezwijken. Darteritis overtreffende trap is choken en blokkeren. Ze kunnen een beweging motorisch niet meer uitvoeren.”

Kappers en violisten

Van Wensen, werkzaam in Gelre Ziekenhuizen, ziet vergelijkbare blokkades bij kappers en musici als pianisten en violisten. Spanning, faalangst, druk, een persoonlijkheidskenmerk als perfectionisme en zelfs mogelijk familiaire aanleg zijn van invloed op deze taakspecifieke dystonie. “De gedachte is dat al deze factoren gelieerd zijn, maar we kunnen het vooralsnog niet bewijzen met mri-scans of andere onderzoeken.”

Sportpsychologen zoeken de oorsprong met name in de hoek van faalangst. Rico Schuijers behandelt jaarlijks meerdere spelers met darteritis: “Vaak komt het door een eerdere slechte ervaring. Terwijl er in een wedstrijd veel op het spel stond, misten ze een triple of een dubbel. Die fout keert op belangrijke momenten terug in het hoofd. Wie die denkfout keer op keer maakt, belandt in een negatieve spiraal.”

In beginsel proberen darters zelfstandig van darteritis af te komen. Van Peer gooide in het pikkedonker de pijlen naar het bord. Later mikte hij vanaf de bank propjes papier in de prullenbak. “Alleen maar om mijn hersenen wijs te maken dat ik kan gooien zonder zonder verstrekkende gevolgen.”

Anderen wierpen tijdelijk met links of met een potlood. Weer anderen zochten hun heil in de alternatieve geneeswijzen of acupunctuur. De vrouw van de eerder genoemde Phil Taylor zag haar man met bakstenen in de tuin smijten.

EMDR

Alle huis-, tuin- en keukenoplossingen ten spijt, Schuijers denkt dat met EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) darters geholpen kunnen worden. Daarin wordt de traumatische ervaring losgekoppeld van het gooien. “Vervolgens kan met een visualisatie de oorspronkelijke beweging teruggevonden worden. In de behandeling ligt de nadruk op controle van het lichaam en focus in het hoofd.”

Volgens neuroloog Van Wensen zijn meerdere behandelmethoden mogelijk, ook EMDR biedt geen enkele zekerheid. “Zolang de oorzaak niet exact bekend is, kan ik daar weinig met zekerheid over zeggen. Elk bewijs is nog flinterdun.”

Van Peer, in 2016 tweede op het jeugd-WK, is niet bang dat zijn darteritis terugkeert. Een psycholoog vindt hij niet nodig, hij lost liever zijn eigen problemen op. Elke maand laat hij zijn rug losmaken door een fysiotherapeut waardoor hij meer vertrouwen in zijn lijf heeft. Dat helpt.

Ook gaat hij met een positieve instelling naar toernooien. Voorheen wierp hij zichzelf na een slechte beurt van de ene in de andere teleurstelling. “Ik zeg tegen mezelf dat het maar een potje darts is. Dat verlaagt de druk. Als ik negatief blijf, bezorg ik mezelf een dip en verlies ik alles. Ik kan het aan. Laat maar komen, dat WK.”

Bron: Trouw