Biles is niet de enige sporter met de gevreesde kwaal van het ongehoorzame lichaam

Turngrootheid Simone Biles kampt tijdens de Spelen met een mentale kortsluiting die ook in andere sporten als golf en honkbal voorkomt. ‘Over geen centimeter van mijn lichaam heb ik controle.’ 

Koen Van Der Velden

1 augustus 2021, 17:36

Halverwege haar sprong in de olympische teamfinale werd Simone Biles, uithangbord van de Amerikaanse turnploeg, dinsdag bevangen door een vreemd, onbehaaglijk gevoel: ze was de controle over haar lichaam verloren. Een mentale blokkade, in het turnen de twisties genoemd, zorgt voor zo veel ruis op de lijn tussen brein en spieren dat ze dit weekeinde ook heeft afgezegd voor de individuele finales op vloer, brug en sprong.

Ook in andere sporten is de mentale kortsluiting een gevreesde aandoening, die meestal wordt aangeduid als de yips. Bibbers, kriebels, onvrijwillige bewegingen van een ongehoorzaam lichaam. Waardoor ze precies ontstaan, is onbekend. In een essay in het Amerikaanse tijdschrift The New Yorker uit 2014 werd beweerd dat stress de problemen kan verergeren, maar niet veroorzaken. Voor een sporter is het een beangstigende gedachte: de yips komen uit de lucht vallen.

‘De boodschap tussen hersenen en spieren wordt verstoord, en de spieren gaan het verkeerde programma draaien,’ verklaarde golfcoach Hank Haney het fenomeen, dat zich op verschillende manieren manifesteert. Honkballers die op een ochtend uit bed stappen en niet meer weten hoe ze moeten gooien, golfers die de makkelijkste puts plotseling beginnen te missen, darters die hun triples niet meer raken of een turnster die in de lucht niet meer weet wat boven en onder is, zoals Biles haar ervaring beschreef. Waar de Amerikaanse turnster bleef steken met haar schroeven, konden sommige van haar collega’s die kampten met de twisties juist niet meer stoppen met tollen.

De worstelingen zijn pijnlijk, soms fataal voor een carrière. Gerard Kemkers stopte begin jaren 90 met schaatsen door een ‘zwabbervoet’, waarmee hij zijn slag niet kon afmaken. Zevenvoudig wereldkampioen snooker Stephen Hendry moest in 2012 stoppen omdat het niet meer ging.

Verprutste intikkertjes

Potsierlijk zijn de verprutste intikkertjes in de golfsport, waar de term yips zijn oorsprong kent. Onder meer viervoudig majorwinnaar Ernie Els had er een tijdlang last van. De Koreaans-Amerikaanse Kevin Na kon op zijn beurt de trekker niet meer overhalen bij het afslaan. Eindeloos tuurde hij naar het balletje aan zijn voeten.

Ook in het Amerikaanse honkbal zijn gevallen van de yips talrijk. Van Jon Lester, momenteel werper bij Washington Nationals, is bekend dat hij niet naar de honken kan gooien. De vuurpijlen die hij richting slagmannen lanceert, veranderen met de honken als bestemming in ziekenhuisballen, gegooid met de motoriek van een beginneling.

Tweede honkman Chuck Knoblauch, kampioen met Minnesota Twins, maakte in 1998 een transfer naar New York Yankees en leek plotseling vergeten hoe hij naar het eerste honk moest gooien. Een van zijn afzwaaiers belandde op de bril van een vrouw in het publiek. Werper Steve Blass, een grote belofte bij Pittsburgh Penguins, maakte het in het seizoen van 1973 zo bont dat de yips in het honkbal sindsdien ook wel de ziekte van Steve Blass worden genoemd. In 88 innings gaf hij liefst 84 slagmannen een vrije loop naar het eerste honk.

Gevaarlijk

Voor Biles kunnen haar twisties ernstige gevolgen hebben, bijvoorbeeld bij een verkeerde landing. Voor wie aan haar verhaal twijfelde, demonstreerde de Amerikaanse afgelopen vrijdag enkele mislukte pogingen op de brug in een filmpje op Instagram. Eenmaal belandde ze op haar rug in de kussens, bij een tweede afsprong viel ze achterover, de armen moedeloos gespreid. ‘Ik denk niet dat men zich realiseert hoe gevaarlijk dit zou zijn op een harde ondergrond,’ schreef Biles bij het bericht.

Ze had vaker last gehad van de twisties, onthulde de viervoudig olympisch kampioen van Rio, maar de andere keren alleen op vloer en sprong. Nu, uitgerekend op de Spelen, wilde haar lichaam helemaal niet meer luisteren. ‘Ik heb geen idee hoe ik ga landen, dat is het ergste,’ schreef Biles die alleen de mogelijkheid open heeft gehouden om uit te komen in de finale op balk.

Waar sommige sporters hun gehele carrière last blijven houden van de mentale aandoening, hield die bij de turnster in het verleden meestal een week of twee aan. De mentale hordes kunnen verdwijnen zoals ze komen, uit het niets, als een betovering of vloek. ‘Over geen centimeter van mijn lichaam heb ik controle,’ schreef Biles. ‘Het is het vreemdste gevoel ooit.’

Bron: De Volkskrant